Ietjes over klankschalen

Naar een tekst van Geert Verbeke(c)

Een klankschaal is een muziekinstrument in de vorm van een schaal, vervaardigd uit een legering van verschillende metalen, waarvan afmetingen, kleur, wanddikte en samenstelling grondig kunnen verschillen. In de oude traditie werden er 7 metalen voor gebruikt, elk voor één van de toen gekende planeten.

Ze ontwikkelen een langdurige klank na het aanslaan met een slagstok. Klankschalen zijn rijk aan boventoonresonanties met trillingspatronen en specifieke zwevingen; elke klankschaal heeft zo een eigen karakter, toonzetting en klankkleur. Het zijn een uitstekend medium om rustgevende klanken te laten ervaren en via relaxatie en/of stimulatie de eigen diepere bewustzijnsniveaus te ontdekken.

De werking van klankschalen berust op resonantie. Via horen (auditief) en voelen (vibratorisch) resoneren lichaamscellen mee met de klankenergieën.
Klankschalen zijn oorspronkelijk afkomstig uit het Himalayagebied (verkeerdelijk verwijst men vaak naar Tibet, wat eigenlijk te beperkend is).

Ze worden gebruikt als eetkommen, offerschalen, slaginstrumenten, relaxators, relaxatie ondersteunende geluidsbronnen en als instrumenten bij het snoezelen.


Klank

Aanspreektijd

Sommige klankschalen hebben een snelle aanspreektijd, de klank volgt meteen na het aanslaan. Andere klankschalen ontwikkelen eerst een grommende bourdon, zeker de klankschalen (tot 40cm.) met een dikke rand. Waar de ene schaal gewillig reageert op een zachte tik heeft een andere een forse aansporing nodig.Het uittesten van verschillende slagstokken is aangewezen.

Boventonen

Klankschalen produceren zoals nagenoeg ieder muziekinstrument boventonen. Boventonen uit het lage register maken de grondtoon voller en ronder. De nasale resonantie van het boventoonzingen versmelt heel mooi met de boventonen van de klankschalen.

Pulseren

Een goede klankschaal heeft, mits juist aangeslagen, een pulserende klank die op en neer golft in een periodiek ritme. Dit pulseren laat zich ook beluisteren als het ademen van de klankschaal. De golfbeweging van de klank is een uitnodiging tot verdere verkenning. Probeer verschillende kloppers uit die het pulseren kneden, verlengen of korter maken. De pulserende klank neemt je mee in zijn golfbeweging waarin de klank met geregelde tussenpozen uitzet en inkrimpt.

Afwijkende, storende geluiden

Eventueel geneuzel of uitdoven van de klank wijst op een beschadiging. Deze wordt meestal veroorzaakt door een nauwelijks zichtbaar haarscheurtje of luchtbel in de schaalmantel, beiden zijn funest voor klank en klankschaal.Verpak uw klankschalen goed tijdens transport, een doek tussen de schalen voorkomt beschadigingen.

Soorten klankschalen

Metalen klankschalen uit het Himalayagebied

In verband met de oorsprong en de legering van de wonderlijke klankschalen valt nog veel te ontdekken via onbevooroordeelde research want tegenstrijdige meningen blijven in alle opzichten aanwezig. Algemeen wordt aangenomen dat de klankschalen (Singing Bowls) van Nepalese oorsprong zijn en in elk geval gebruikt worden door de Newari, een volksgroep uit de Kathmanduvallei in Nepal, bij hun rituele vuuroffer. Hoog in de Himalaya was er geen klei om keramische schalen te bakken, dus sprak men de metaalertsen aan voor het vervaardigen van keukengerei. Maar van de Newari is niet echt smeedkunst bekend... De Newarigemeenschap is traditioneel een stadsvolk met zin voor architectuur en kunst, daardoor verantwoordelijk voor het onderhoud van tempels. De inscripties op sommige schalen zijn inderdaad in Nepalees Devangiri-schrift.

Metalen klankschalen uit andere Oosterse landen

Metalen klankschaaltjes (Ø 5 à 6 cm) uit Japan zijn net als suzi-belletjes rituele zuiveringsinstrumenten, verbonden met het zenboeddhisme en de goddelijke kiemkracht van de eerbiedwaardige shinto-religie. In het shintoïsme (de weg van Kami of de goden die het landschap bezielen) worden ook grote schalen (86 cm) gebruikt, de “dobachi of keisu” die met de ronde onderkant steeds op een kussen rusten zodat ze bij het aanslaan niet omrollen. China, Thailand, Korea & Birma kennen eveneens klankschalen. Ze worden er vaak machinaal vervaardigd met het oog op het toerisme.

Keramische klankschalen uit Europa & zowat alle werelddelen

Uit in het vuur gebakken klei worden al eeuwen prachtige beelden, schalen, vazen en kommen geboren. Een fraai voorbeeld daarvan is de keramiek van de Amerikaanse Indianen. Schalen, gevuld met verschillende hoeveelheden water, laten heerlijke tonen weerklinken. Bespeel ze door erop te tikken met houten of bamboestokjes. Kleine porseleinen kommetjes, gevuld met water krijgen in India de benaming Jalatrang of Jal Tarang mee.
Tip: Zoek een reeks bloempotten uit, aan de binnenkant voorzien van een gelijkmatige laag email. De potten met water op toon brengen is eenvoudig: vul of ledig ze en hun toonaard verandert.

Moderne silica klankschalen

De juiste technologie om de melkwitte silica klankschalen te vervaardigen werd ontdekt in 1988. De allereerste schalen die tot ontwikkeling kwamen, in de Amerikaanse computerindustrie van Arizona, werden gebruikt als halfgeleiders bij de aanmaak van computerchips. De schalen worden vervaardigd uit “silica zand” van puur kwartskristal, ook gebruikt bij het vervaardigen van optische kabels voor telecommunicatie. In een centrifuge wordt het silica blootgesteld aan een middelpuntvliedende kracht en onder hoge temperatuur gesmolten tot een kom.
Ze bestaan in twee uitvoeringen:

  • Clear: doorschijnend als glas, eerder dunwandig en daardoor verkrijgbaar tot zo’n 30 cm (12 inch) diameter.
  • Frosted: als melkachtig glas of opaline. De wand is dikker en laat toe schalen te vervaardigen met een diameter tot 60 cm (24 inch).

Ornamentatie op klankschalen

Symbolen begeesteren de mensheid bij het uitdrukken van het onzegbare.
Schalen voorzien van versieringen worden soms omschreven als kalenderklankschalen, veel bewijsvoering terzake is er echter niet. De aangebrachte ornamentatie heeft niet altijd een symbolische waarde of cultuurhistorische betekenis. Zelfs indien sprake van geijkte zinnebeelden of traditionele symbolen op klankschalen is interpretatie niet vanzelfsprekend ook al zijn betekenisdragende symbolen en versieringen van alle tijden. Waar symboolfiguren opduiken is niet steeds een eenduidige betekenis voorhanden.
Oude klankschalen reiken ornamentatie, inscripties en ingegraveerde motieven aan die verdere exploratie verdienen, ook al is de kans groot dat de betekenis niet meer te achterhalen valt.
 

Basistechnieken

Er zijn zeven basistechnieken (in het drummerjargon: rudiments). Hoe beter je speeltechniek, hoe beter de ritmes en melodielijnen.
Technische hoogstandjes zijn geen doel op zich, ook geen Olympische discipline. Expressie is de belangrijkste instap waarbij creativiteit en muzikaliteit samengaan. Je klankschalen omkeren (onder een doek) na het bespelen voorkomt ongewenst aanraken of bespelen door anderen.
Een overzicht van de zeven technieken...

Aanslaan met klopper

Sla haaks tegen de rand van een klankschaal die op je vingertoppen rust, sla de klankschaal aan met een slagstok van hardhout voorzien van vilt. Aanslaan aan de binnenkant dooft de klank. Timing, coördinatie en gevoel voor tempo zijn even belangrijk als dynamiek en klankbeheersing. Sla silica klankschalen alleen aan met een speciaal ontworpen suèdeklopper (buitenzijde) of rubberklopper (binnenzijde)!

Omcirkelen met wrijfstok

Zet een klankschaal op de vlakke handpalm. Draai een gladde en dikke stok gelijkmatig rond de buitenrand van de klankschaal. Pas druk en draaisnelheid aan om hinderlijk geschraap te vermijden.

Water in de schaal

Giet een bodempje water in een klankschaal. Klop de klankschaal aan en kantel ze rustig heen en weer om glijdende fluittonen of glissando te laten horen. Een aangewreven klankschaal zingt gemakkelijker gevuld met een bodempje water.

Aankloppen met klanktoevoeging

Sla je klankschaal aan en vorm met de mond onhoorbare klinkers haaks op de wand onder de rand. De mond is hier een resonantieholte die boventonen versterkt van de klankschaal.

Rondtollen op omgekeerde schaal

Zet een grote klankschaal omgekeerd op een doek of kussen. Plaats een klein klankschaaltje boven op de grote klankschaal en laat het ronddraaien. Aantikken met een houten stokje.

Aanwrijven van klankschalen met de vingers

Meer ervaren percussionisten kunnen een ritselend geluid ontlokken aan omgekeerde klankschalen door deze aan de buitenkant te bekloppen of door ze ritmisch aan te wrijven.

Aanstrijken met een strijkstok

Een strijkstok (van viool of cello) hanteren op de rand vraagt oefening.

Klankschaaltherapie

Voor de ontvanger

Kijk uit met zogenaamde klankschaaltherapeuten en (be)handelaars die niet leven naar wat zij prediken. Hierbij wordt niet gedacht aan mensen met hun vanzelfsprekende onvolkomenheden, wel aan charlatans die helaas nog al te vaak weerloze mensen uitbuiten, manipuleren en zelfs beschadigen.
Het is uitgesloten dat klankschalen zonder medisch overleg een geneeskundige therapie vervangen of stopzetten.
Doktertje spelen is onverantwoord en misdadig! Betaal een faire prijs voor een faire behandeling.
Klankschalen genezen niet, ze kunnen enkel relaxatie aanreiken bij wie daar voor openstaat.
Wees alert, bij een klankschaalmassage moet niemand uit de kleren! Geen enkele therapeut(e) heeft het recht van ongevraagd aan iemands lijf te frunniken. Voer een verkennend gesprek eer een sessie van start gaat. Stel vragen rond opleiding, de eventuele beroepsvereniging of referenties. Trek je eigen grenzen, neem eventueel een vertrouwenspersoon mee naar een sessie. Bij een klankschaaltherapeut(e) die je overvalt met lichtzinnige opmerkingen of aanstuurt op een verplicht nummertje kun je maar beter maken dat je wegkomt. Verliefd worden op een therapeut(e) verlegt grenzen waar men later misschien spijt van krijgt.

Voor de gever

Beide partijen zijn kwetsbaar, zowel ontvanger als verstrekker kunnen blootstaan aan ongewenste intimiteiten en avances. Kijk bij lichaamswerk uit dat de verbeelding van je gast(en) niet met de realiteitszin op de loop gaat. Een klankschaal op onderbuik of borsten en één ondeugende lach kunnen je als behandelaar al in de prijzen laten vallen! Een beschuldiging van ongewenste intimiteiten is moeilijk te weerleggen. Roddels en verdachtmakingen zijn geen buitenaardse toestanden. Hou voldoende afstand.
 

Klankschalen en Ayurveda

Soms worden de klankschalen gelinkt aan de oude traditionele geneeskunst Ayurveda, een levensfilosofie (ayur=leven, veda=kennis) die voornamelijk in India (Kerala), Sri Lanka en Nepal wordt gepraktiseerd. Ook in de westerse wereld werken een aantal Ayurvedische artsen. Ayurveda is niet enkel een vorm van geneeskundig denken die in een holistische visie de hele kosmos als samenhangend ervaart, maar ook andere levensfacetten maken er deel van uit. Ayurveda stelt dat overgave aan ‘Hogere Krachten’ onontbeerlijk is waarbij astronomie, astrologie en numerologie ruim aan bod komen tijdens de begeleiding gericht op een puur en spiritueel leven. De godin Dhanwanthari wordt in verband gebracht met de Ayurvedische geneeskunst. De Ayurvedische voedingsleer heeft bovendien een eigen visie waarbij klankschalen zouden gebruikt worden als eetkommen bij zwangere vrouwen om hun minerale huishouding op peil te houden.
 

Zwangerschap & klankschalen

In de diepzee van de veilige moederschoot komt het gehoor het eerst tot ontwikkeling, aanvankelijk onder de vorm van een vibratorisch fenomeen. Tijdens het stervensproces blijkt datzelfde gehoor het laatste werkzame zintuig te zijn. Geluid en gehoor zijn schitterende, op elkaar afgestemde wonderen, die echter overhoop kunnen gehaald worden door onachtzaamheid. Plaats daarom nooit klankschalen op de buik of borsten van een zwangere vrouw. Communiceer van op een ruime afstand, heel voorzichtig en louter als een uiterst zachte muzikale conversatie met de baby. Van silica klankschalen met hun doordringende klanken kan hier zelfs geen sprake zijn.
Het is niet zo dat de baarmoeder per definitie een paradijs is. Het ongeboren kind voelt zich enkel geborgen en in harmonie als er geen verstoringen optreden. Als de foetus begint te horen, wat aanvankelijk louter een vibratorisch gebeuren is, kan een knallende klankschaal voor onrust en zelfs angst zorgen. De foetus ondergaat niet alleen invloeden van binnenuit maar ook van buitenaf. Geluiden doen de omgeving van de baarmoeder trillen, daardoor is het horen voor het ongeboren kind een multimediale, vibra-akoestische en zeer nabije stimulatie. Hou de intensiteit van je klankschalen aan de lage en stille kant want moeder hoort nu met vier oren! Onnodig de vibratorische en auditieve gewaarwordingen (hoofdzakelijk de hartslag, het gerommel van de ingewanden en de stem van de moeder) van een baby te bestoken met overdreven trillingen en klanken.
Wetenschappelijk staat vast dat de natuurlijke geluiden in de baarmoeder een geluidssterkte vertonen van rond de 30 decibel. De stem van de moeder heeft een geluidssterkte van ongeveer 50 decibel, terwijl een stem op 1 meter als ongeveer 40 decibel wordt gehoord. Hard aangeslagen klankschalen overstijgen moeiteloos de pijngrens. Gezond verstand eist dat er geen klankschalen worden aangeslagen op de buik van een zwangere vrouw! De overdracht van een te sterk geluid via moederbuik, vruchtwater en het vocht in het midden- en uitwendig oor kan de foetus beangstigen. New Age? Uit onderzoek aan de Britse universiteiten in Keele en Bath blijkt dat ongeboren baby’s reeds geluiden kunnen horen èn onthouden na de eerste 20 weken van het zwangerschap, ongeveer een maand eerder dan tot op heden werd aangenomen. Deze onderzoeksresultaten tonen aan niet alleen de cortex maar ook andere hersengebieden verantwoordelijk zijn voor de ontwikkeling van geheugen, waarneming en gehoor. Ervaring van trilling sluit aan bij de eerste, fundamentele geluidservaringen.
 

Contra-indicaties

Hoewel klanken wonderlijk werken op ons gemoed en stemming, willen we toch even stil staan bij het feit dat klankschaal therapie niet zo maar moet beoefend worden.
Een ‘pats boem’ aanpak, waarbij klankschalen ongevraagd op het lichaam geplaatst worden, is uitgesloten bij situaties die om andere middelen of een andere aanpak vragen:

  • plaats geen klankschaal op littekenweefsel
  • plaats nooit silica klankschalen op het lichaam van de ontvanger
  • kijk met àlle klankschalen en gongs uit bij kinderen
  • verstrek enkel korte massages
  • raak nooit de tanden of de oogbollen aan met een klankschaal
  • bij verlamming na een trombose kunnen intense klanken een nieuwe klonter lostrillen
  • kijk uit bij mensen met ernstige aandoeningen zoals hartkwalen (pacemaker!) hersenletsels, epilepsie, kanker, evenwichtsstoornissen of bij overdraagbare aandoeningen
  • werk omzichtig met dementerende mensen.
  • mensen met afasie (verlies van spraak) reageren soms heel intens, doseren is de kunst
  • geef visueel gehandicapten een seintje mochten iets hardere klanken volgen, schrik aanjagen is niet de bedoeling
  • omstandigheden die een klankschaalmassage ontraden: depressie, hoge bloeddruk, brandwonden, huidinfecties, open wonden, verdachte knobbeltjes en bij spataders, phlebitis en alle koortstoestanden

Gebruik dus steeds uw gezond verstand bij de behandeling van zieken.


 

Met vragen over dit onderwerp kun je steeds terecht op info@midgaardshop.be

Productcode: VM0544
34.95
Productcode: 78224
109.25